23 Haziran 2015 Salı

DÖNÜŞÜM- Franz Kafka




İthaki Yayınları
83 sayfa
Çeviri: Vedat Çorlu

Yıllardır listemdeydi Dönüşüm ama nedense bir türlü elim gitmemişti...Ağır gelir diye mi düşündüm, konusu itibariyle (malum böceğe dönüşüm varsa böcek tasvirleri olacak elbet) "şimdi o tasvirleri kaldıramam" diye mi düşündüm bilemiyorum ama okumadım işte:\ 

Sonunda okudum ve daha önce okumadığıma da çok pişman oldum!:(

Baş kahramanımız Gregor Samsa, ailesinin borçlu olduğu bir firmada kumaş pazarlamakta ve iş gereği sürekli seyahat etmektedir. 

Bir sabah, evde olduğu nadir zamanların birinde, bir böcek olarak uyanır! "Bana ne olmuş böyle?" diye düşünür ama çok da fazla sorgulamaz durumunu. Çünkü çalışması gereken ve mazeret kabul etmeyen bir işi vardır ve ailesi için de bu işe mecburdur. 

Böcekliğine inat ayağa kalkmaya, konuşmaya çalışır ama bunlar nafile çabalardır. Zira öyle bir bedende ne ayağa kalkmak mümkündür ne de konuşmak...Aslında kendisi konuştuğunu zanneder ancak söyledikleri karşı taraf için böcek vızıltısından başka bir şey değildir. 

Gregor'un bu durumunu, sorgusuz sualsiz kabullenişi ve o haliyle bile işe gitme, rutinini gerçekleştirme çabası içimi acıttı benim...Bankada çalıştığım, mazeret kabul etmeyen köle zamanlarım geldi aklıma... Nerede olduğunu hatırlamıyorum ama "nasıl böcekliği hemen kabul ediyor, bana saçma geldi" tarzında bir yorum okumuştum. Bir yanda sistemin dayattığı ve dışına çıkılması mümkün olmayan kurallar var; bir diğer yanda da işsizlik! O yüzden Gregor'un tavrını yadırgamadım ben.

Aklınızda "neden böyle bir konu" sorusu varsa Kafka'nın buna ilişkin, beni derinden etkileyen, bir cevabı da var:

"Herkes, beraberinde taşıdığı bir parmaklığın ardında yaşıyor. Şimdi hayvanlarla ilgili bunca şey yazılmasının nedeni de bu. Özgür ve doğal bir yaşama duyulan özlemin ifadesi. Oysa insanlar için doğal yaşam, insanca yaşamdır. Ama bunu anlamıyorlar. Anlamak istemiyorlar. İnsan gibi yaşamak çok güç, o nedenle hiç olmazsa kurgusal düzeyde bundan kurtulma isteği var... Hayvana geri dönülüyor. Böylesi, insanca yaşamaktan çok daha kolay."

Roman boyunca Gregor'un olduğu kadar babasının ve özellikle de kızkardeşinin, fiziksel olarak olarak değil ama karakter olarak dönüşümüne de şahit oluyoruz. Canımızdan, kanımızdan dahi olsa farklı olana karşı tavrımızın nasıl değiştiği çok çarpıcı biçimde ifade edilmiş...

Dönüşüm, kesinlikle beni derinden etkileyen ve yıllar sonra tekrar okuyacağım nadide kitaplardan...

Altı Çizilenler

"Gregor neden en küçük bir ihmalin hemen en büyük kuşkuyu uyandırdığı bir şirkette çalışmaya mahkumdu acaba? Çalışanların hepsi de istisnasız serseri miydi; aralarında sabahın sadece birkaç saatçiğini iş için ayırmadığında vicdan azabından deliye dönecek ve adeta yataktan çıkamayacak olan sadık bir insan yok muydu yani?"

"Gregor ise taşınmayı engelleyen tek şeyin onu dikkate almaları olmadığını galiba kestiriyordu, çünkü onu birkaç hava deliğine sahip, uygun bir kutuyla kolayca taşıyabilirlerdi; ailenin evi değiştirmesine engel olan asıl neden daha çok içine düştükleri umutsuzluk ve bütün tanıdık ve akraba çevresinde daha önce hiç kimsenin başına gelmemiş olan felaketin kendilerinin başına gelmiş olduğuna inanmalarıydı."

"Ya da vereceği büyük zahmetten çekinmeyip pencerenin önünde bir sandalye çekiyor, ardından da pencere pervazına tırmanıp sandalyeden destek alarak pencereye dayanıyordu; belli ki bu davranışı eskiden pencereden dışarıya bakarken hissettiği özgürleştirici bir duyguyu hatırlatıyordu ona."

Kitap Tanıtımından: 
Franz Kafka'nın 1915'te yayımlanan Dönüşüm adlı öyküsü, yazarın, anlatım sanatının doruğuna ulaştığı bir eseridir. Küçük burjuva çevrelerindeki yozlaşmış aile ilişkilerini en ince ayrıntılarına kadar irdeleyen bu uzun öykü, aynı zamanda toplumun dayattığı, işlevini çoktan yitirmiş kalıplara bilinç düzeyinde başkaldıran bireyin tragedyasını çarpıcı bir biçimde dile getirir. 

Kitabın Değişim olarak bilinen adının gerçekte Dönüşüm olduğu, ifadesini Ahmet Cemal'in açıklamasında bulur: "Gregor Samsa'nın bir sabah kendini yatağında bir böcek olarak bulması, salt bir değişim değil fakat 'başkalaşım'dır O, insanlığını koruyarak bazı değişiklikler geçirmemiştir; artık farklı bir canlı türü olmuştur."

Bu açıklama, Kafka'nın eserini tanımlarken kullandığı ifadeyle de örtüşür: "Herkes, beraberinde taşıdığı bir parmaklığın ardında yaşıyor. Şimdi hayvanlarla ilgili bunca şey yazılmasının nedeni de bu. Özgür ve doğal bir yaşama duyulan özlemin ifadesi. Oysa insanlar için doğal yaşam, insanca yaşamdır. Ama bunu anlamıyorlar. Anlamak istemiyorlar. İnsan gibi yaşamak çok güç, o nedenle hiç olmazsa kurgusal düzeyde bundan kurtulma isteği var... Hayvana geri dönülüyor. Böylesi, insanca yaşamaktan çok daha kolay." 

15 yorum:

  1. ''Dönüşüm muhteşem olacak'' - Franz Kafka :P
    Kafka ayrı bir yazar, dönüşüm ayrı bir kitap. Kafka'nın kitabın katağında böcek olmamasını istemesini de kitabı okuduktan sonra daha iyi anlıyoruz. Spoiler vermeden pek bir şey yazamıyorum kitap hakkında ama çok güzel bir yorum görmüştüm: ''İnce kitapların en kalını''

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. :))
      utanarak söylüyorum ki Kafka'nın okuduğum ilk kitabı:\ ama resmen çarpıldım! Kafka'nın bu isteğini bilmiyordum bak öğrenmiş oldum:)
      yorum süpermiş! ince kitaplara artık temkinli yaklaşıyorum valla:)

      Sil
  2. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  3. Bende kendim için geç olan bir zamanda okumuştum Dönüşümü ve neden daha önce okumadım diye çok pişman olmuştum. Resmen kafamda yer etmiş çoğu cümlesi, yorumunu görünce hatırladım ve çok mutlu oldum. Aynı şeylerden haz alan insanlar olarak iyiki varız bu dünyada :))

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. hiç edebi olmicak ama içimi kanırttı resmen bu kitap yaa! mutlu olmana sevindim:))) ve bence de iyi ki varız, dünya bizim gibilerle güzel beee:))

      Sil
  4. dönüşüm bende de aynı hissiyatı bırakmıştı , tekrar okunası kitaplardan biri , eminim ileriki zamanlarda bu okumadan daha fazla etkileyecektir diye düşünüyorum , ben de geç tanışmıştım bir de Samsa ile , nedense , evet ağır gelecek korkusu çok fazla elimizi kolumuzu bağlıyor , :Dsevgiyle :D

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. di mi, di mi!:) ah şu önyargılar!
      sevgiler:))

      Sil
  5. çok seviyom ben bu kitabı kafkayı ise daha çok seviyoom :) biliyon de mi babası dolayısıyla kendini kötü hissediyoooo. milenaya mektupları okuyabilirsin. bak bi de "kafkanın bebeği" var :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. ya evet wikipedia sağolsun ordan okumuştum:)) milenaya mektupları almıştım en son:) kafkanın bebeğini hiç duymamıştım ama ona da bi bakiiim:))

      Sil
  6. Yıllar oldu bu kitabı okuyalı ama hala aklımda böcek olması çevresinin tepkisi ah o uymak zorunda olduğumuz kurallar yok mu bazen düşününce içimi acıtıyor bu arada kitabı okuyup aynı seyleri düşünmüş olmamız ne güzel :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. çok sarsıcı bir kitap! kesinlikle!:) blogları bu yüzden seviyorum!:) aynı şeyleri düşünüp, aynı duyguları paylaştığım insanların varlığını bilmek çok güzel:)

      Sil
  7. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  8. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  9. Toplumun dayattığı o insan kalıbına giremediğimizde yaşanan o dışlanma çok güzel bir biçimde yansıtılmış. Ben de Gregor Samsa'nn ailesinin davranışlarına anlam vermekte çok güçlük yaşadığımı söyleyebilirim. Aslında, düşününce mantıklı elbette ama sanırım böyle zor durumlarda, insan en yakınındakinin davranışlarının farklı olmasını istiyor. Ama ne yazık ki o toplum kurallarının bize öğrettikleri...

    Bu kitabı ben de yeni okudum ve yorumlarımı bloguma yazdım. Okumak isterseniz link bırakıyorum. Umarım sorun olmaz. :)

    http://tepedekiruzgar.blogspot.com/2015/11/donusum.html

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. fazlasıyla şaşırtıcı ve sarsıcı bir kitap gerçekten...
      çok teşekkür ederim yorumunuz için:) geliyorum hemen bloğunuza:)

      Sil